Czekając na Boże Narodzenie 7: Wigilia

W pierwszych siedmiu dniach grudnia na Jesiennych Czereśniach pojawiały się mapy językowe różnych słów dla Europy. Od 4 grudnia rozpocząłem tematykę związaną z Wigilią i uznałem że świetnym jej zwieńczeniem będzie odejście od standardowej mapy językowej dla Europy i przedstawienie, oprócz nazw w innych językach, zwyczajów z różnych stron świata.

Wybrałem 8 miejsc, których zwyczaje wigilijne, a także czasem przedwigilijne dzisiaj Wam przedstawię. Prezentuje je poniższa mapa. 4 z nich leżą w Amerykach, 2 w Azji, a po 1 w Afryce i na Antarktydzie.

1. Meksyk (Nochebuena)

• W Meksyku obchody Bożego Narodzenia zaczynają się wcześniej niż w Polsce. 12 grudnia świętują święto Matki Boskiej z Guadelupe, a od 16 do 24 wspominają wędrówkę Świętej Rodziny do Betlejem (są to tzw. dni posadas). 
• Istotnym elementem posadas jest piñata. Zawiesza się ją na sznurku, a następnie dzieci z zasłoniętymi oczami uderzają w nią kijem. W środku piñaty znajdują się bowiem słodycze.
• W samą Wigilię Meksykanie, podobnie jak w Polsce, zasiadają do wigilijnej kolacji. Dzieje się to wtedy, kiedy w domowej szopce (nacimento) znajdzie się figurka Dzieciątka Jezus. Umieszcza ją tam jeden z członków rodziny.
• Zależnie od regionu dzieci dostają prezenty od Dzieciątka lub od Trzech Króli (6 stycznia).
• Najważniejsze dania meksykańskiej Wigilii to indyk (np. nadziewany lub w czekoladzie) i poncz z owoców (gujawa, jabłko, suszona śliwka), orzechów, cynamonu i soku z trzciny cukrowej.
• Spotkanie rodzinne zwykle trwa do północy, kiedy to rodzina udaje się na Pasterkę*.

* — wg innych źródeł w kraju tym nie ma zwyczaju chodzenia na Pasterkę;

2. Panama (Nochebuena)

• Święta zaczynają się dla mieszkańców Panamy już 8 grudnia w ramach obchodów Niepokalanego Poczęcia NMP. To także Dzień Matki w tym kraju. Niektóre z małych dziewczynek są ubrane jak anioły ze skrzydłami przymocowanymi do sukienek. Odbywa się pochód z pomnikiem Najświętszej Marii Panny. 
• Nie wszystkie rodziny ubierają przed Bożym Narodzeniem choinki.
• W Panamie nie istnieje wieczerza wigilijna, a w wielu domach jest to normalny dzień jak każdy inny. Dzień 24 grudnia jest poświęcony na przygotowanie posiłków i sprzątanie domu.
• Panamczycy słuchają muzyki, gdy oczekują północy, aby ucztować i odwiedzać rodzinę i przyjaciół.
• Dużą uwagę przywiązuje się do świecidełek za oknem. 

Jeżeli interesują Was tradycje wigilijne i bożonarodzeniowe w krajach środkowoamerykańskich serdecznie polecam też ten oto wpis na blogu B*Anita Travel Anity Demianowicz o Świętach Bożego Narodzenia w Gwatemali: 

http://www.banita.travel.pl/gwatemala-boze-narodzenie/

3. Kolumbia (Nochebuena)

• W Kolumbii świętowanie i przygotowania rozpoczynają się już 7 grudnia wieczorem (Día de las Velitas). Ulice i domy są dekorowane świeczkami, lampionami i światełkami. Święto Niepokalanego Poczęcia jest szczególnie popularne w Kolumbii.
• Od 16 grudnia wielu Kolumbijczyków bierze udział w nowennach przed Bożym Narodzeniem.
• Na początku grudnia dzieci piszą list do Dzieciątka Jezus (Carta al Niño Dios) z nadzieją, że otrzymają prezenty od Jezusa w Wigilię.
• Główny bożonarodzeniowy posiłek jest spożywany w wigilijną noc. Nazywa się on Cena de Navidad. Danie, które często zawiera to lechona — wieprzowina nadziewana ryżem i groszkiem.
• Po wyżej wymienionym posiłku wiele ludzi udaje się na Mszę Świętą o północy.

4. Boliwia (Nochabuena)

• Przed Bożym Narodzeniem dzieci wykonują żłóbki i dekoracje świąteczne do swoich domów i uczą się kolęd.
• W tym kraju również istnieje tradycja uczestniczenia w 9-dniowej nowennie przed Bożeym Narodzeniem od 16 grudnia.
• Istnieje ok. 20-zwrotkowa celebracja adwentowa (Posada) do śpiewania. Opowiada ona historię zbawienia od Adama do narodzenia Jezusa.
• Świętowanie w Boliwii 24 grudnia rozpoczyna się około 21:00. W kościołach celebruje się Misa de Gallo, co znaczy Msza o pianiu koguta. Podczas tej mszy dzieci przygotowują krótką inscenizację bożonarodzeniową. 
• O północy wystrzeliwane są petardy i fajerwerki na cześć narodzenia Jezusa.
• Rodziny często spożywają główny bożonarodzeniowy posiłek po Misa de Gallo.

5. Kamerun (Réveillon de Noël / Christmas Eve)

• W Wigilię dekoruje się dom, choinkę (lub palmę), przyrządza potrawy i wieczorem zasiada do kolacji. 
• Na wigilijnym stole we wschodnim Kamerunie obok ryb, kurczaka czy dzika można znaleźć potrawy z węża boa.
• Kameruńczycy kolację świąteczną rozpoczynają od śpiewania kolęd (francuskich, angielskich). 
• Na niektórych misjach wprowadzany jest zwyczaj łamania opłatkiem, który się bardzo podoba Kameruńczykom. Tam, gdzie go brakuje, do dzielenia używa się francuskiego pieczywa.
• Boże Narodzenie w Kamerunie to święto dzieci. Przygotowują one jasełka i czekają na prezenty. Rodzice zazwyczaj otwarcie przyznają, że to dar członków rodziny.

6. Filipiny (Christmas Eve / brak danych dla nazwy w j. filipińskim)

• Filipińczycy lubią świętować Boże Narodzenie tak długo jak to możliwe. Kolędy w sklepach potrafią pojawić się już we wrześniu!
• Przez 9 dni przed Bożym Narodzeniem sprawowana jest nowenna. Do kościołów przychodzą tłumy wiernych, mimo że Msze Święte są sprawowane o 4 rano.
• Uroczyste wieczerze, wyszukane prezenty czy choinka to rzadkość na Filipinach. Za choinkę służy gałązka bambusa lub innego drzewa, a śnieg jest imitowany przez watę. W sklepach można jednak kupić plastikowe choinki.
• W Wigilię odprawiana jest Msza Święta o 22. 
• O północy w nocy z 24 na 25 grudnia rozlega się huk petard i fajerwerków.

7. Betlejem 

• W Betlejem Wigilię obchodzi się w szczególny sposób. Na obchody Bożego Narodzenia do miejsca, gdzie przed ponad 2000 laty narodził się Jezus Chrystus przybywa tysiące pielgrzymów. 
• Znajduje się tu przy Placu Żłóbka Bazylika Narodzenia Pańskiego, nad grotą w której wg tradycji chrześcijańskiej narodził się Chrystus. Od 1852 r. nadzór nad nią pełnią Kościoły: prawosławny, ormiański i rzymskokatolicki.
• Najbardziej czczone miejsce bazyliki znajduje się pod prezbiterium, jest to Grota Narodzenia (na zdjęciu).

Autor: Darko Tepert Donatus (Praca własna) [CC BY-SA 2.5 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5)], Wikimedia Commons

8. Antarktyda

• Oczywiście Antarktyda nie ma rdzennych mieszkańców, którzy kultywują swoje tradycje wigilijne czy bożonarodzeniowe mniej lub bardziej przypominające te europejskie. Znajduje się tam jednak polska stacja badawcza im. Arctowskiego, gdzie badacze kultywują polskie tradycje.
• Na polskim stole wigilijnym w Antarktydzie w poprzednich latach nie brakowało charakterystycznych dla Ojczyzny badaczy potraw, jak karp, śledzie, barszcz z uszkami czy kutia, ale pojawiały się też wpływy lokalne (antarktyczne? antarktydzkie?) w postaci szczękaczy i nototeni. 
• Czasem na stacji w tym czasie gościli przedstawiciele innych nacji, np. Finowie, Amerykanie, Brazylijczycy.

Dziękuję za przeczytanie! Już jutro kolejna mapa językowa z cyklu Czekając na Boże Narodzenie na Jesiennych Czereśniach! 

Źródła:
1. https://www.whychristmas.com/
2. http://www.niedziela.pl/artykul/36374/nd/Boze-Narodzenie-na-Filipinach
3. http://gosc.pl/doc/1404740.Wigilia-w-Kamerunie-z-wezem-boa
4. http://wiadomosci.onet.pl/swiat/wigilia-w-meksyku-bez-prezentow/cj2n8
5. http://www.selzbietanki.com/index.php/component/k2/item/176-boze-narodzenie-w-boliwii/176-boze-narodzenie-w-boliwii
6. Różne strony polsko- i hiszpańsko- języcznej Wikipedii.

I inne, w razie ciekawości proszę pytać, jestem w stanie podać.